30 Jan زړه وره شه او قدم پورته کړه
زړه وره شه، قدم پورته Ú©Ú“Ù‡ او د بدلون میرمن اوسه. دا نه زه وایم او نه هم د بلي Ù…ÛŒØ±Ù…Ù†Û ÙˆÛŒÙ†Ø§ ده: Ø¨Ù„Ú©Û Ø¯Ø§ سږ کال زما د ساØوي کار په بهیر Ú©Û Ø¯ ډیریو میرمنو لخوا ویل شوي دي. د ننګرهار څخه ÛŒÙˆÛ Ù…ÛŒØ±Ù…Ù†Û Ø¯Ø§Ø³ÙŠ ما ته وویل: « دا ډیره ستونزمنه ده مګر، باید Ù…ÛŒØ±Ù…Ù†Û ÛŒÛ Ø¯ یو Úای څخه پیل Ú©Ú“ÙŠ…». Ø¨Ù„Û Ù…ÛŒØ±Ù…Ù†Û Ø¯ بلخ ولایت څخه داسي وویل: « مونږ باید وزغمو، Ú©Ù‡ Ú†ÛŒØ±Û Ø¯Ø±Ø¯ نه ÙˆÛ Ù†Ùˆ راØت نشته». او په بامیان ولایت Ú©Û Ø¨ÛŒØ§ ÛŒÙˆÛ Ù…ÛŒØ±Ù…Ù†Û Ù…Ø§ ته داسي وویل: « زه نوره په کور Ú©Û Ú†ÙˆÙ¾ نشم Ù¾Ø§ØªÛ Ú©ÛŒØ¯Ù„ÛŒÂ».Â
اÙراطیت، کلتوري ممانیعتونه، Ù†Ø§Ø§Ù…Ù†Û Ø§Ùˆ ډیری داسي نور خنډونه او Ù†Ù†Ú«ÙˆÙ†Û Ø¯ Ø¯Û Ù…ÛŒØ±Ù…Ù†Ùˆ په لاره Ú©Û ÙˆÙ„Ø§Ú“ÙŠ دي، مګر دوي راپورته شوي Ú†Û Ø®Ù¾Ù„ غږونه اوچت Ú©Ú“ÙŠ او دغه Ù†Ù†Ú«ÙˆÙ†Û Ù¾Ù‡ پیاوړتیا Ø¨Ø¯Ù„Û Ú©Ú“ÙŠ. دا Ù…ÛŒØ±Ù…Ù†Û Ø¯ ققنوس Ù…Ø±ØºÛ Ù¾Ù‡ شان دي Ú†Û Ø¯ خپلو ایرو څخه راپاڅیږÛ.Â Ø¯Ø§Ù…ÛŒØ±Ù…Ù†Û Ø¯ جنګ ØŒ Ø´Ø®Ú“Û Ø§Ùˆ د تبعیض د خنډونو څخه راوتلي دي، یوه میرمن د Ø¯Û Ø®Ù†Ú‰ÙˆÙ†Ùˆ څخه Ø±Ø§ÙˆØªÙˆÙ†Ú©Û Ù„ÛŒÙ„Ù…Ø§ ده.
لیلما تر شپږم ټولګي پوری زده Ú©Ú“ÙŠ Ú©Ú“ÛŒ او Ùقط لوستي ده. مګر دي د نورو میرمنو په شان په کور Ú©Û Ù†Ø§Ø³ØªÙ‡ غوره نه کړه، Ø¯Û ÙˆÚšÙˆØ¯Ù‡ Ú†Û Ø²Ø¯Ù‡ Ú©Ú“Ù‡ د میرمنو کمزورتیا نه شي کیدلای. یوه میرمنه باید لیواله ÙˆÛ Ú†Û Ù¾Ù‡ نارینه واکمنه ټولنه Ú©Û Ø®Ù†Ú‰ÙˆÙ†Ù‡ مات او کار پیل کړای شي. لیلما په بامیان ولایت Ú©Û Ø¯ ÛŒÙˆÛ Ù„Ø§Ø³ÙŠ صنایع Ú©Ø§Ø±Ø®ÙˆÙ†Û Ø¨Ù†Ø³Ù¼Ú«Ø±Ù‡ ده، او دا په Ù‡ØºÛ Ø³ÛŒÙ…Ù‡ Ú©Û Ø¯ ډیرو میرمنو لپاره یوه هیله جوړه Ø´ÙˆÛ Ø¯Ù‡. پنÚوس کسان د Ø¯Û Ù¾Ù‡ Ùابریکه Ú©Û Ú©Ø§Ø± Ú©ÙˆÛ Ø§Ùˆ Ù†ÙˆØ±Û Ú‰ÛŒØ±ÛŒ Ù…ÛŒØ±Ù…Ù†Û Ø¯ Ø¯Û Ù„Ù¾Ø§Ø±Ù‡ له خپلو کورونو څخه کار کوي.
دا یوه اسانه لاره نه وه: له ډیرو ستونزو او ننګونو سره مخ شوه Ù…Ø®Ú©Û Ù„Ù‡ دي Ú†Û ÛŒÙˆÙ‡ سوداګره میرمن شي. د Ø¯Û Ø¯ Ø³ÙˆØ¯Ø§Ú«Ø±Û Ù¾Ù‡ پیل Ú©Û Ø¯ Ø¯Û ÛŒÙˆØ§Úینی ملاتړ Ú©ÙˆÙˆÙ†Ú©Û Ø¯ Ø¯Û Ø®Ø§ÙˆÙ†Ø¯ ÙˆÙˆÚ†Û ØªØ± Ú…Ù†Ú« ÛŒÛ ÙˆÙ„Ø§Ú“ وو او د نورو خلکو آندونو ته ÛŒÛ Ù‡ÛŒÚ… غوږ نه نیوه او د نورو نارینه وو په خلا٠خپله میرمن ÛŒÛ Ù‡Ú…ÙˆÙ„Ù‡. دی یواÚینی شخص وو Ú†Û Ù¾Ù‡ مارکیټ Ú©Û ÛŒÛ Ù…Øصولات اداره کول.Â
لیلما وویل: « په تیرو کلونو Ú©Û Ø¨Ù‡ زما خاوند په Ù‡Ù¼Û Ú©Û Ú©ÛŒÙ†Ø§Ø³ØªÙ‡ او ما به د ورÚÙŠ دوه Úله له هټیو څخه لیدنه کوله». Ø¯Û ØºÙˆÚšØªÙ„ Ú†Û Ø®Ù„Ú©Ùˆ ته ÙˆÚšÛŒÛ Ú†Û Ù…ÛŒØ±Ù…Ù†Û Ù‡Ù… کولای شي Ú†Û Ø¨Ø§Ø²Ø§Ø± ته ولاړي شي او همدغه وو Ú†Û Ù‡ØºÙ‡ هیڅکله تسلیم نشوه. په اÙØºØ§Ù†Û Ù¼ÙˆÙ„Ù†Ù‡ Ú©Û Ø¯Â Ø¯Ø§Ø³ÙŠ شان میرمنو کار کول او ژوند کول ډیر ستونزمن دي. هغه باید له ÛŒÙˆÛ Ø®ÙˆØ§ خپله موخه متوازنه وساتي او له Ø¨Ù„Û Ø®ÙˆØ§ خپل غرور.
لیلما داسي وویل: « زه خوښوم Ú†Û Ù¾Ù‡ هر قسم د وړتیا Ø¬ÙˆÚ“ÙˆÙ†Û ÙˆØ±Ú©Ø´Ø§Ù¾ او سیمینار Ú©Û Ø¨Ø±Ø®Ù‡ واخلم، د خپل غرور او ویاړ د ساتلو په اړوند ما هر قسم Ø®Ù¾Ø±ÙˆÙ†Û Ø§Ùˆ ØºÙˆÙ†Ú‰Û Ú©Û Ú«Ú‰ÙˆÙ† کړی، Øتا تر دي Ú†Û Ú‰ÛŒØ±ÛŒ وخت به زه په رسمي بڼه نه وم بلل شوÛØŒ او زه به په دریم او څلورم کتار Ú©Û Ú©ÚšÛŒÙ†Ø§Ø³ØªÙ„Ù… ÚÚ©Ù‡ زه به ویریدلم Ú©Ù‡ چیري په لمړي کتار Ú©ÚšÛ Ú©ÛŒÙ†Ù… نو یو Ú…ÙˆÚ© به زما څخه وپوښتي Ú†Û Ù„Ù‡ دي Úایه پاڅه او هلته بل Úای Ú©Û Ú©ÚšÛŒÙ†Ù‡ نو دلته به زه شرمیندوکه شم او شاید دا به ما Ú©Ù… جرآته Ú©Ú“ÛŒ تر Ú…Ùˆ په داسي خپرونو Ú©Û Ù†ÙˆØ±Ú«Ú‰ÙˆÙ† ونه Ú©Ú“Ù….» Â
دا یواÚÙŠ یوه سوداګره میرمنه نه ده، Ø¨Ù„Ú©Û Ø¯ میرمنو د Øقوقو Ùعاله او د Øقوقو څخه ÛŒÛ Ø¯Ùاع کوي او د میرمنو نورو موضوعاتو ته رسیدنه کوي. هغه Ù†ÙˆØ±Û Ù…ÛŒØ±Ù…Ù†Û Ø¯ÙŠ ته Ù‡Ú…ÙˆÛ Ú†Û Ùعاله اوسي او په خپله خپل عاید تر لاسه Ú©Ú“ÙŠ. Ù‡ØºÛ Ù¾Ù‡ لسګونه هغو میرمنو ته Ú†Û ØªØ°Ú©Ø±Û ÛŒØ§ Ù¾ÛŒÚ˜Ù†Ø¯Ù†Ù¾Ø§Ú¼Û Ù†Ù‡ لري اسانتیاوي چمتو Ú©Ú“ÙŠ Ú†Û ØªØ°Ú©Ø±Û ÙˆØ§Ø®Ù„ÙŠ او دي ته ÛŒÛ Ù‡Ú…ÙˆÛ ØªØ± Ú…Ùˆ په ټاکنو Ú©Û Ú«Ú‰ÙˆÙ† ÙˆÚ©Ú“ÙŠ.
هغه په Ø¯Û Ø¨Ø§ÙˆØ± ده Ú†Û ÛŒÙˆØ§ÚÛ Ù…ÛŒØ±Ù…Ù†Û Ú©ÙˆÙ„Ø§ÙŠ شي Ú†Û Ù…ÛŒØ±Ù…Ù†Ùˆ سره مرسته ÙˆÚ©Ú“ÙŠ. Ú©Ù‡ Ú†ÙŠØ±Û Ø¯ÙˆÛ Ø¯ زړه ورتیا، او قدم پورته Ú©Ú“ÙŠØŒ نو دري شیان لازم دي Ú†Û Ù…ÛŒØ±Ù…Ù†Û Ø¯ هغو په زور وکولای شي په یوه نارینه واکمنه ټولنه Ú©Û Ú©Ø§Ø± پیل کړای شي: سواد، زده Ú©Ú“Ù‡ او پوهاوی. او دا ټول Ø¯Û Ù¾Ù‡ خپلو کړنو Ú©Û ÚšÙˆØ¯Ù„ÙŠ دي او سره د ډیری ګواښونو Ú†Û Ø¯ÙŠ ته رسیدلي دا تسلیم نشوه او غواړي Ú†Û Ø¨ÛŒØ§ هم د دوي په ÙˆÚ“Ø§Ù†Ø¯Û Ø¯ پخوا څخه هم Ú©Ù„Ú©Ù‡ ودریږي.
Ø¯Û Ù¾ÙˆÚšØªÙ†Û ØªÙ‡ Ú†Û Ú…Ø±Ù†Ú«Ù‡ Ù…ÛŒØ±Ù…Ù†Û Ú©ÙˆÙ„Ø§ÛŒ شي Ú†Û ÛŒÙˆ ÚšÙ‡ او باثباته ګډون وکړای شي؟ همغه یو Úواب وه د Ø¯Û Ù„Ø®ÙˆØ§ Ú†Û ÛŒÙˆØ§ÚÛ Ø§Ùˆ یواÚÛ Ù…ÛŒØ±Ù…Ù†Û Ú©ÙˆÙ„Ø§ÛŒ شي Ú†Û Ù…ÛŒØ±Ù…Ù†Ùˆ سره مرسته وکړای شي. او همدارنګه Ù…ÛŒØ±Ù…Ù†Û Ø¯Û ØªÙ‡ اړتیا لري Ú†Û ÛŒÙˆÙ‡ قوي سیاسي، اقتصادي، ټولنیزه او کلتوري شبکه ولري. او په داسي Ø´Ú©Ù„ Ø´Ø¨Ú©Û ØªÙ‡ اړتیا نشته Ú†Û Ø¨Ø§ÛŒØ¯ په پروژو پوری تړلی ÙˆÛ. Ù…ÛŒØ±Ù…Ù†Û Ø¨Ø§ÛŒØ¯ یو بل پوری تړلی ÙˆÛŒ Ù„Ú©Ù‡ څرنګه Ú†Û Ù„ÛŒÙ„Ù…Ø§ ما ته وویل: «تا ته اوګوره ته نه پوهیږی Ú†Û ØªØ§ ما ته څومره ÚšÙ‡ او متÙاوت آند راکړو Ú†Û Ø²Ù‡ کولای شم د Ù¼ÙˆÙ„Ù†Û Ù¾Ù‡ نورو مختلÙÙˆ سیمو Ú©Û Ú«Ú‰ÙˆÙ† وکړای شم او په راتلونکی Ú©Û ÛŒÙˆÙ‡ ÚšÙ‡ پریکړه Ù†ÛŒÙˆÙˆÙ†Ú©Û ÙˆØ§ÙˆØ³ÛŒÚ–Ù….» Ø¯Û Ù¼Ú©ÙŠ ما ته دا انعکاس راکړو Ú†Û Ø¯ اÙغانستان Û±Û´ ولایتونو ته سÙر ÙˆÚ©Ú“Ù… اوله Ø¯ÙˆÛ Ú…Ø®Ù‡ Ú…Ù‡ ما واوریده Ø§Ú“ÛŒÚ©Û ÛŒÛ Ø±Ø§Ø³Ø±Ù‡ ÙˆÙ†ÛŒÙˆÙ„Û Ø§Ùˆ زما چلند پر Ø¯ÙˆÛ Ú…Ø±Ù†Ú«Ù‡ اغیزه ÙˆÚ©Ú“Ù‡. Ù…ÛŒØ±Ù…Ù†Û Ø§Ú“ØªÛŒØ§ لري Ú†Û Ø¯ هیواد او د Ù†Ú“Û Ù„Ù‡ هر کونجه له یو بل سره تړلي واوسیږي.Â